Những hiểu lầm phổ biến về bệnh gút và sự thật.

Những hiểu lầm về bệnh gút quá phổ biến và có thể gây hại cho những người mắc bệnh này. Ở đây, chúng tôi chia sẻ sự thật về dạng viêm khớp thường bị hiểu lầm này.

Bất chấp những gì bạn có thể đã nghe, bệnh gút không phải là một căn bệnh cổ xưa, cũng không phải là bệnh hiếm gặp. Đây chỉ là một số trong nhiều huyền thoại về bệnh gút mà bạn có thể tìm thấy trên internet khi nghiên cứu về dạng viêm khớp đặc biệt này. Đúng vậy, vào thời xa xưa, bệnh gút được cho là chỉ ảnh hưởng đến những người đàn oont thừa cân có thu nhập cao vì nó liên quan đến việc ăn những thực phẩm xa xỉ và uống quá nhiều rượu — một lối sống mà trước đây chỉ dành cho những người đàn ông giàu có.

Nhưng sự thật là bệnh gút có thể ảnh hưởng đến hầu như bất kỳ ai và nó phổ biến hơn bạn nghĩ. Theo Gout Alliance, ước tính có gần 4 phần trăm —hơn 9 triệu người — người Mỹ mắc dạng viêm khớp đau đớn này .

Nếu bạn chưa biết, bệnh gút là một loại viêm khớp xảy ra khi cơ thể bạn sản xuất quá nhiều urat hoặc axit uric. Cơ thể bạn tạo ra axit uric khi phân hủy purin , một chất tự nhiên có trong cơ thể và một số loại thực phẩm nhất định. Thông thường, axit uric hòa tan trong máu và đi qua thận vào nước tiểu. Khi có quá nhiều axit uric trong cơ thể, do cơ thể bạn sản xuất quá nhiều hoặc thận không lọc được đúng cách, các tinh thể urat sắc nhọn, giống như kim sẽ hình thành trong khớp hoặc mô xung quanh. Điều này dẫn đến tình trạng viêm, sưng và đau — nói cách khác, là cơn gút cấp hoặc bùng phát.

Vì vậy, trong khi bạn có thể nghĩ rằng bệnh gút không nghiêm trọng đến vậy (một huyền thoại khác mà chúng ta sẽ đề cập bên dưới), Cleveland Clinic lưu ý rằng, nếu không được điều trị, bệnh gút có thể dẫn đến tổn thương khớp vĩnh viễn. Nó cũng liên quan đến các tình trạng bệnh lý đi kèm nghiêm trọng như bệnh tim và bệnh thận. Để tránh điều đó xảy ra, điều quan trọng là bạn phải tự tìm hiểu về bệnh gút và đảm bảo rằng bệnh được điều trị đúng cách. Chúng tôi đã nói chuyện với một bác sĩ chuyên khoa thấp khớp và một chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký của National Kidney Foundation để giúp phân biệt sự thật về bệnh gút với hư cấu.

Dưới đây, chúng tôi sẽ làm sáng tỏ một số lầm tưởng phổ biến về bệnh gút có thể gây hại cho bệnh nhân, thậm chí ngăn cản việc chẩn đoán và điều trị đúng cách.

1. Lầm tưởng: Bệnh gút là bệnh của nam giới

1.1 Sự thật: Bệnh gút ảnh hưởng đến cả nam giới và phụ nữ

Đúng vậy, bệnh gút phổ biến hơn ở nam giới trẻ tuổi so với nữ giới trẻ tuổi, theo Mayo Clinic nữ giới có xu hướng có nồng độ axit uric thấp hơn . Tuy nhiên, sau thời kỳ mãn kinh, nồng độ axit uric của phụ nữ sẽ gần bằng nam giới và tỷ lệ mắc bệnh gút ở nam giới và nữ giới trở nên đồng đều hơn một chút. Đó là lý do tại sao phụ nữ mắc bệnh gút có xu hướng biểu hiện các dấu hiệu và triệu chứng sau thời kỳ mãn kinh, trong khi nam giới có nhiều khả năng mắc bệnh sớm hơn, thường ở độ tuổi từ 30 đến 50.

Tuy nhiên, mặc dù bệnh gút phổ biến hơn ở phụ nữ lớn tuổi hơn phụ nữ trẻ (và ở nam giới lớn tuổi hơn nam giới trẻ tuổi), hãy nhớ rằng bạn có thể mắc bệnh gút ở mọi lứa tuổi. 

2. Lầm tưởng: Chỉ có người béo phì mới bị bệnh gút

2.1 Sự thật: Mọi người ở mọi kích cỡ đều có thể mắc bệnh gút

Theo nghiên cứu được công bố trên The Rheumatologist, nồng độ axit uric có xu hướng cao hơn ở những người thừa cân, điều này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút. Nhưng cân nặng không phải là yếu tố nguy cơ duy nhất gây ra bệnh gút, điều này có nghĩa là mọi người ở mọi cân nặng đều có thể mắc bệnh gút. Cleveland Clinic lưu ý rằng huyết áp cao, tiểu đường, bệnh tim và bệnh thận đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút. Gen cũng đóng một vai trò lớn. Trên thực tế, các yếu tố di truyền có thể quan trọng hơn cân nặng khi nói đến nguy cơ mắc bệnh gút.

3. Lầm tưởng: Bệnh gút chỉ ảnh hưởng đến ngón chân cái của bạn

3.1 Sự thật: Bệnh gút có thể ảnh hưởng đến đầu gối, khuỷu tay và các khớp khác của bạn

Cơn gút đầu tiên của bạn thường tấn công vào khớp ở gốc ngón chân cái, nhưng gút có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào — phổ biến nhất là mắt cá chân, đầu gối, khuỷu tay, cổ tay và ngón tay. Ngoài ra, như Robert Keenan, MD, một bác sĩ chuyên khoa thấp khớp tại Articularis Healthcare ở Summerville, Nam Carolina, trước đây đã nói rằng: "bệnh gút có xu hướng bùng phát ở những vùng đã bị viêm khớp".

Các cơn gút thường là cơn đau đột ngột khiến bạn cảm thấy như khớp của mình đang bốc cháy. Khớp bị ảnh hưởng sẽ nóng, sưng và đau đến mức ngay cả sức nặng của một tấm ga trải giường cũng có thể khiến bạn cảm thấy không thể chịu đựng được. Cơn đau có thể dữ dội nhất trong vòng 4 đến 12 giờ đầu tiên sau khi cơn đau bắt đầu.

Sau khi cơn đau thuyên giảm, một số cơn đau khớp có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Các cơn đau sau đó có thể kéo dài hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn, đặc biệt là nếu không được điều trị.

Tiến sĩ Keenan cho biết: "Theo nguyên tắc chung, bệnh gút sẽ di chuyển lên cơ thể. Nếu không được điều trị, bệnh sẽ di chuyển lên từ ngón chân cái, qua mắt cá chân, đến đầu gối, rồi đến cột sống dưới, v.v."

4. Lầm tưởng: Mặc dù bệnh gút gây đau đớn nhưng không quá nghiêm trọng

4.1 Sự thật: Bệnh gút có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn khớp và các vấn đề về tim

Các cơn gút có thể cực kỳ đau đớn. Bệnh nhân báo cáo rằng họ khó ngủ hoặc đau dữ dội đến mức thậm chí không nhét được  ngón chân vào chăn. Việc đi giày có vẻ là điều không thể. Nhưng các cơn gút có xu hướng đến rồi đi, và gút có thể không gây ra nhiều triệu chứng giữa các cơn. Điều này có thể khiến bệnh nhân gút không hiểu hết được những tổn thương tiềm ẩn mà gút có thể gây ra cho cơ thể bạn giữa các cơn.

Có một số biến chứng nghiêm trọng của bệnh gút cần lưu ý. Đầu tiên, bệnh gút tiến triển hơn có thể khiến các cục tinh thể urat và các tế bào viêm được gọi là tophi hình thành dưới da. Những cục u này có thể làm mòn khớp và da và mô xung quanh, gây tổn thương và cuối cùng là phá hủy khớp.

Bệnh gút — hay cụ thể hơn là nồng độ axit uric cao gây ra bệnh gút — cũng có thể dẫn đến sỏi thận và bệnh thận. Puja Khanna, MD, phó giáo sư khoa thấp khớp, trước đây đã nói  “Khi chúng ta già đi, thận không thể xử lý được nhiều axit uric nữa". Sự bất lực này có thể khiến axit uric kết tinh và hình thành sỏi thận, không chỉ gây đau đớn mà còn gây hại cho thận.

Cuối cùng, một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tình trạng viêm do bệnh gút cũng có thể gây tổn thương cho tim của bạn. Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, các nhà nghiên cứu đã đánh giá những người đang được điều trị bệnh động mạch vành và phát hiện ra rằng những bệnh nhân bị bệnh gút có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch hoặc bị đau tim hoặc đột quỵ cao hơn 15% so với những bệnh nhân chưa bao giờ bị bệnh gút.

Tất cả những biến chứng tiềm ẩn này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị bệnh gút đúng cách bằng thuốc giúp duy trì nồng độ axit uric ở mức bình thường và ngăn ngừa các cơn đau tiếp theo.

5. Lầm tưởng: Bệnh gút biến mất khi hết cơn đau

5.1 Sự thật: Không có triệu chứng không có nghĩa là bệnh gút của bạn đã biến mất vĩnh viễn

Các cơn gút thường kéo dài một đến hai tuần rồi thuyên giảm. Một số người có thể mất nhiều tháng trước khi bị cơn gút khác; những người khác có thể bị thường xuyên hơn. Nếu bệnh gút không được điều trị đúng cách — chẳng hạn như dùng thuốc để giảm nồng độ axit uric — các cơn gút có thể bắt đầu xảy ra thường xuyên hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn.

Giữa các cơn gút, bạn có thể không có triệu chứng đau và cảm thấy ít nhiều khỏe mạnh. Nhưng nồng độ axit uric của bạn vẫn có thể cao, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải tuân thủ phác đồ điều trị của bạn: "Nếu bạn đang dùng thuốc hạ axit uric, bạn phải tiếp tục dùng thuốc mỗi ngày", Nilanjana Bose, MD, MBA, bác sĩ thấp khớp tại Trung tâm thấp khớp Houston ở Texas cho biết. "Nếu bạn bắt đầu và dừng thuốc, axit uric của bạn sẽ dao động và đó là sự chuẩn bị hoàn hảo cho một đợt bùng phát gút khác".

6. Lầm tưởng: Chế độ ăn uống kém gây ra bệnh gút

6.1 Sự thật: Thực phẩm có thể đóng vai trò trong bệnh gút, nhưng không quan trọng bằng yếu tố di truyền và các yếu tố khác

Bạn có nhiều khả năng mắc bệnh gút nếu bạn có nồng độ axit uric cao trong cơ thể và việc bạn thích một số loại thực phẩm và đồ uống nhất định có thể làm tăng nguy cơ đó. Nội tạng động vật (như gan) và đồ uống có cồn (đặc biệt là bia) có nhiều purin, là chất hóa học làm tăng hoặc thúc đẩy axit uric cao trong cơ thể. Thịt đỏ, động vật có vỏ, một số loại hải sản (như cá cơm và cá mòi) và đồ uống có nhiều fructose cũng có tác dụng tương tự.

Tuy nhiên, một sai lầm phổ biến là nghĩ rằng chỉ riêng chế độ ăn uống gây ra bệnh gút và do đó, chỉ cần điều trị bệnh gút bằng cách thay đổi chế độ ăn uống là có thể kiểm soát được. Nghiên cứu ngày càng chỉ ra rằng bệnh gút chịu ảnh hưởng nhiều hơn bởi gen và tiền sử gia đình hơn là chế độ ăn uống. Một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên tạp chí BMJ cho thấy chế độ ăn uống ít ảnh hưởng hơn nhiều đến nồng độ urat trong máu của bạn khi so sánh với các biến thể di truyền.

 Melissa Ann Prest, DCN, MS , RDN, phát ngôn viên của Viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng cho biết: "Hầu hết mọi người lần đầu tiên bị bùng phát bệnh gút sau khi thường xuyên ăn thực phẩm giàu purin và nhận thấy bệnh thuyên giảm khi hạn chế hoặc loại bỏ những thực phẩm này, do đó, có thể hiểu được tại sao mọi người lại cho rằng thực phẩm là nguyên nhân chính gây ra bệnh gút".

Có thể là ở những người có cơ địa dễ mắc bệnh gút, ăn nhiều thực phẩm có hàm lượng purin cao có thể gây ra cơn gút. Và việc hạn chế tiêu thụ những thực phẩm này có thể giúp kiểm soát bệnh gút nói chung. Nhưng hầu hết những người bị gút cần dùng thuốc để hạ nồng độ axit uric; chế độ ăn uống đơn thuần sẽ không giúp đưa nồng độ axit uric xuống mức khỏe mạnh.

Không có nguyên nhân duy nhất gây ra bệnh gút. Gen và tiền sử gia đình, cân nặng, tiền sử bệnh, thuốc men và tất cả đều đóng vai trò trong việc phát triển bệnh gút. Vì vậy, mặc dù điều đó không có nghĩa là bạn có thể ăn tất cả các món bít tết mà bạn muốn, nhưng thỉnh thoảng tự thưởng cho mình sẽ không dẫn đến cơn gút ngay lập tức.

Ngoài thuốc, bác sĩ cũng có thể đề xuất một số thay đổi về lối sống để giảm nguy cơ bị gút và bảo vệ khớp. "Tập thể dục, tăng lượng chất lỏng nạp vào và giảm cân đều có ích để giảm sự hao mòn và căng thẳng cho khớp", Tiến sĩ Prest nói thêm.

7. Lầm tưởng: Bạn không thể ăn thịt nếu bị bệnh gút

7.1 Sự thật: Bạn có thể ăn thịt và các thực phẩm có hàm lượng purin cao khác ở mức độ vừa phải

Tiến sĩ Prest cho biết việc cắt giảm thực phẩm giàu purine có thể giúp kiểm soát bệnh gút và có thể giúp giảm các triệu chứng trong đợt bùng phát hoặc cơn gút. Nhưng bạn không cần phải loại bỏ hoàn toàn thịt đỏ hoặc các loại thực phẩm có hàm lượng purine cao khác — chỉ cần hạn chế lượng tiêu thụ của bạn. Tiến sĩ Bose khuyên bạn nên ghi nhật ký thực phẩm và triệu chứng để giúp xác định các tác nhân gây bệnh. Theo cách đó, khi bạn bị bùng phát bệnh gút, bạn sẽ biết loại thực phẩm nào cần cắt giảm hoặc tránh cho đến khi các triệu chứng của bạn cải thiện.

8. Lầm tưởng: Nước ép anh đào có thể chữa bệnh gút

8.1 Sự thật: Thức uống chua này không ngăn ngừa được cơn bùng phát bệnh gút

Đây là một biện pháp khắc phục tại nhà thường được khuyến nghị cho bệnh gút: Nhấp một ngụm nước ép anh đào chua để ngăn ngừa các cơn gút. Có lẽ là do vitamin C, có trong nước ép anh đào và quả anh đào, có thể giúp giảm nồng độ axit uric, như đã thảo luận trước đó. Nhưng một nghiên cứu năm 2020 được công bố trên tạp chí Rheumatology phát hiện ra rằng uống nước ép anh đào không có tác dụng nhiều. Bất kể những người tham gia nghiên cứu bị gút tiêu thụ bao nhiêu nước ép anh đào chua, nồng độ axit uric vẫn không thay đổi. Trên thực tế, uống nước ép anh đào được làm ngọt bằng xi-rô ngô có hàm lượng đường fructoza cao có thể góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm cơn gút bùng phát.