Tăng huyết áp, hay còn gọi là huyết áp cao, là tình trạng máu lưu thông qua các mạch máu với áp lực lớn hơn mức được coi là an toàn cho sức khỏe. Áp lực này, khi vượt quá giới hạn bình thường, có thể tạo ra những tổn thương nghiêm trọng đối với động mạch và thành mạch máu. Theo thời gian, tổn thương này làm mất đi tính đàn hồi tự nhiên của mạch máu, dẫn đến nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa, thu hẹp lòng mạch và cản trở dòng chảy của máu. Nếu tình trạng này kéo dài mà không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim, suy thận, và thậm chí đe dọa tính mạng. Vì vậy, kiểm soát huyết áp và theo dõi sức khỏe thường xuyên là yếu tố quan trọng để bảo vệ hệ tim mạch và duy trì cuộc sống khỏe mạnh.
Huyết áp được đo bằng cách ghi lại hai chỉ số: huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương. Huyết áp tâm thu phản ánh áp lực trong động mạch khi tim co bóp để bơm máu, trong khi huyết áp tâm trương biểu thị áp lực khi tim thư giãn giữa các nhịp đập. Ở người trưởng thành khỏe mạnh, huyết áp được coi là bình thường nếu chỉ số nằm dưới mức 120/80 mmHg.
Tuy nhiên, huyết áp cao thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng cho đến khi gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Điều này khiến việc kiểm tra huyết áp định kỳ trở nên vô cùng quan trọng để theo dõi sức khỏe và phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào liên quan đến huyết áp. Hiểu rõ các chỉ số huyết áp của bản thân là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe tim mạch hiệu quả.
Hệ tuần hoàn
Tổn thương do huyết áp cao thường bắt đầu âm thầm và tích tụ dần theo thời gian. Càng để tình trạng này kéo dài mà không được chẩn đoán hoặc kiểm soát, nguy cơ các biến chứng nghiêm trọng càng gia tăng.
Các động mạch và mạch máu trong cơ thể đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển máu đến các cơ quan và mô cần thiết. Khi áp lực máu tăng cao, thành động mạch bắt đầu chịu tổn thương. Tổn thương này thường khởi đầu bằng những vết rách nhỏ trên bề mặt thành mạch. Tại các vị trí rách này, cholesterol xấu (LDL) có xu hướng bám vào, tạo thành các mảng bám. Lượng cholesterol tích tụ ngày một nhiều khiến lòng động mạch hẹp dần, làm giảm lưu lượng máu chảy qua.
Khi dòng máu không thể lưu thông đủ qua các động mạch bị tắc nghẽn, các cơ quan hoặc mô nhận máu sẽ bị ảnh hưởng. Tại tim, điều này có thể dẫn đến các triệu chứng như đau ngực, nhịp tim bất thường, hoặc thậm chí là một cơn đau tim. Huyết áp cao cũng buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu qua các động mạch bị thu hẹp, dẫn đến tình trạng phì đại tâm thất trái – phần của tim chịu trách nhiệm bơm máu đi khắp cơ thể. Phì đại tâm thất làm tăng nguy cơ đau tim và gây thêm áp lực lên tim.
Khi tình trạng này kéo dài, tim có thể trở nên yếu và bị tổn thương nghiêm trọng. Đây là nguyên nhân dẫn đến suy tim, xảy ra khi tim không còn đủ khả năng bơm máu hiệu quả để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Suy tim thường là kết quả của huyết áp cao kéo dài, công việc quá tải của tim, hoặc hậu quả từ một cơn đau tim trước đó.
Các dấu hiệu của suy tim bao gồm:
+ Khó thở
+ Sưng ở bàn chân, mắt cá chân, chân hoặc bụng
+ Cảm thấy mệt mỏi
Một chỗ phình ở động mạch bị tổn thương cũng có thể do huyết áp cao gây ra. Chúng tôi gọi đây là phình động mạch. Càng ngày, chỗ phình càng lớn, thường không nhìn thấy được cho đến khi nó vỡ hoặc đè vào một phần khác của cơ thể, gây đau đớn.
Nếu phình động mạch vỡ ở một trong những động mạch chính của bạn, nó có thể gây tử vong. Bất kỳ nơi nào trong cơ thể cũng có thể gặp phải tình trạng này.
Hệ thần kinh
Huyết áp cao có thể góp phần gây ra chứng mất trí nhớ và suy giảm nhận thức dần theo thời gian. Khi lưu lượng máu đến não bị giảm, khả năng ghi nhớ, tư duy và tập trung cũng bị ảnh hưởng. Bạn có thể gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin, hiểu rõ các vấn đề hoặc duy trì sự chú ý trong các cuộc trò chuyện.
Tổn thương mà huyết áp cao gây ra cho mạch máu và động mạch ở tim cũng có thể xảy ra với các động mạch trong não. Nếu dòng máu đến não bị chặn đáng kể, một cơn đột quỵ có thể xảy ra. Khi các khu vực của não không nhận được oxy từ máu, các tế bào não sẽ nhanh chóng bị tổn thương và chết.
Khả năng sống sót và mức độ tổn thương não lâu dài phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của cơn đột quỵ và tốc độ điều trị kịp thời.
Ngoài ra, huyết áp cao cũng có thể làm tổn thương các mạch máu ở mắt. Nếu những mạch máu này bị vỡ hoặc chảy máu, bạn có thể gặp các vấn đề về thị lực, chẳng hạn như nhìn mờ hoặc mất thị lực hoàn toàn. Một biến chứng khác là sự tích tụ chất lỏng dưới võng mạc, được gọi là bệnh màng mạch, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng nhìn.
Hệ thống xương
Vì huyết áp cao làm tăng lượng canxi mà cơ thể bạn bài tiết qua nước tiểu, nên có thể dẫn đến loãng xương hoặc mất xương. Những người đã từng trải qua thời kỳ mãn kinh sẽ đặc biệt dễ bị tổn thương.
Xương của bạn trở nên yếu hơn và dễ bị gãy và nứt hơn khi bạn bị loãng xương.
Hệ hô hấp
Động mạch phổi dễ bị tắc nghẽn và tổn thương, giống như tim và não. Thuyên tắc phổi xảy ra khi động mạch cung cấp máu cho phổi bị tắc nghẽn. Tình trạng này khá nguy hiểm và cần được bác sĩ điều trị ngay lập tức. Phổi cũng có thể bị phình động mạch.
Tình trạng được gọi là ngưng thở khi ngủ có đặc điểm là ngáy to và ngừng thở vào ban đêm. Khi thức dậy vào buổi sáng, những người bị ngưng thở khi ngủ thường không cảm thấy sảng khoái. Vì nhiều người bị ngưng thở khi ngủ cũng bị huyết áp cao nên nghiên cứu đã kết nối hai tình trạng này.
Hệ thống sinh sản
Các cơ quan sinh dục của bạn sử dụng thêm lưu lượng máu trong quá trình hưng phấn. Khi huyết áp cao gây tắc nghẽn các mạch máu dẫn đến dương vật hoặc âm đạo, rối loạn chức năng tình dục có thể xảy ra.
Nam giới có thể gặp khó khăn trong việc đạt được và duy trì sự cương cứng và phụ nữ có thể gặp phải:
+ Giảm hưng phấn
+ Khô âm đạo
+ Khó đạt cực khoái
Hệ tiết niệu
Thận giúp loại bỏ chất thải ra khỏi máu, điều hòa thể tích và áp suất máu, lọc chất thải ra ngoài qua nước tiểu. Để thực hiện tốt chức năng này, thận cần có mạch máu khỏe mạnh.
Huyết áp cao có thể làm hỏng các mạch máu lớn dẫn đến thận và các mạch máu nhỏ hơn bên trong thận. Theo thời gian, tình trạng tổn thương này ngăn cản thận thực hiện chức năng của mình một cách bình thường. Tình trạng này được gọi là bệnh thận và có thể dẫn đến suy thận.
Huyết áp cao là một trong những nguyên nhân chính gây suy thận. Những người bị suy thận không còn khả năng loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể và sẽ cần phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận.
Kết luận
Tăng huyết áp gây tổn thương chậm trong thời gian dài mà không có triệu chứng rõ ràng. Đó là lý do tại sao việc thực hành các thói quen lành mạnh, như tập thể dục thường xuyên và ăn chế độ ăn ít đường, muối và chất béo không lành mạnh là rất quan trọng.
Bạn cũng nên kiểm tra huyết áp và biết các chỉ số của mình. Huyết áp có thể được kiểm soát và việc nhận biết huyết áp cao có thể giúp bạn và bác sĩ kiểm soát tình trạng này tốt hơn.
Nguồn: healthline.com
