Mức oxy trong máu là gì?
Mức oxy trong máu, hay độ bão hòa oxy trong máu, là thước đo lượng oxy đang lưu thông trong máu của bạn. Oxy là thành phần thiết yếu cho sự sống, và cơ thể cần một lượng oxy ổn định để duy trì hoạt động bình thường.
Oxy được đưa vào cơ thể thông qua mũi hoặc miệng khi bạn hít vào. Từ đó, nó đi qua phổi và vào máu, nơi nó được vận chuyển đến các tế bào khắp cơ thể. Các tế bào sử dụng oxy để tạo ra năng lượng, hỗ trợ mọi hoạt động của cơ thể từ tiêu hóa đến suy nghĩ. Trong quá trình này, các tế bào sản sinh ra carbon dioxide, sau đó được máu đưa trở lại phổi để bạn thở ra.
Cơ thể duy trì mức oxy trong máu trong giới hạn chặt chẽ. Nếu mức oxy trong máu quá thấp (tình trạng thiếu oxy), nó có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến não, tim và các cơ quan quan trọng khác.
Làm thế nào để kiểm tra mức oxy trong máu?
Có hai phương pháp chính để đo nồng độ oxy trong máu:
Xét nghiệm máu: Cung cấp thông tin chi tiết và chính xác hơn về lượng oxy trong máu.
Đo oxy xung: Sử dụng máy đo oxy kẹp ở đầu ngón tay để kiểm tra nhanh mức bão hòa oxy.
Nguyên nhân gây thiếu oxy máu
Một số nguyên nhân phổ biến gây thiếu oxy máu bao gồm:
Các bệnh tim mạch:
- Suy tim hoặc rối loạn chức năng tim có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu chứa oxy.
Các bệnh về phổi:
- Hen suyễn.
- Khí phế thũng.
- Viêm phế quản mãn tính.
- Viêm phổi hoặc xơ hóa phổi.
Thuốc hoặc các vấn đề hô hấp:
- Thuốc giảm đau mạnh (opioid) làm chậm nhịp thở.
- Ngưng thở khi ngủ, khiến cơ thể không nhận đủ oxy vào ban đêm.
Các yếu tố môi trường:
- Ở độ cao lớn, nơi oxy trong không khí loãng hơn.
Khi nào cần đến bác sĩ?
Đối với người sử dụng máy đo nồng độ oxy tại nhà:
- SpO2 từ 92% trở xuống: Gọi ngay cho bác sĩ để được hướng dẫn.
- SpO2 từ 88% trở xuống: Đến ngay phòng cấp cứu gần nhất.
Đối với người mắc bệnh phổi mãn tính:
- Hen suyễn hoặc COPD: Cần kiểm tra định kỳ để đảm bảo phương pháp điều trị hiệu quả.
- Gọi bác sĩ ngay nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như khó thở nặng, tím tái môi hoặc đầu ngón tay.
Khi nào cần kiểm tra nồng độ oxy trong máu?
Bạn có thể cần kiểm tra nồng độ oxy trong máu trong các trường hợp sau:
Tình trạng cấp tính:
- Khó thở, bao gồm ở trẻ sơ sinh.
- Chấn thương đầu hoặc cổ, ảnh hưởng đến hô hấp.
- Bệnh COVID-19 hoặc viêm phổi.
- Ngộ độc khí carbon monoxide hoặc chấn thương do hít phải khói.
- Buồn nôn, nôn mửa kéo dài hoặc dùng thuốc quá liều.
Bệnh lý mãn tính:
- Hen suyễn.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
- Xơ nang.
- Các vấn đề về tim mạch.
Khi đang điều trị bằng oxy:
- Nếu bạn được hỗ trợ bằng oxy trong bệnh viện, việc theo dõi nồng độ oxy trong máu sẽ đảm bảo bạn nhận đúng lượng oxy cần thiết.
Làm thế nào để tăng mức oxy trong máu?
Bạn có thể áp dụng một số biện pháp tự nhiên và thay đổi lối sống để cải thiện mức oxy trong máu:
Hít thở không khí trong lành: Hãy ra ngoài trời hoặc mở cửa sổ để không gian sống thông thoáng hơn. Điều này giúp bạn hấp thụ lượng oxy lớn hơn từ không khí.
Bỏ thuốc lá: Ngưng hút thuốc cải thiện tuần hoàn máu và chức năng phổi. Chỉ sau vài tuần bỏ thuốc, cơ thể bạn sẽ hấp thụ oxy hiệu quả hơn.
Tập các bài thở sâu: Áp dụng các bài tập như thở mím môi hoặc thở bằng bụng để mở rộng phổi và tăng lượng oxy hấp thụ.
Kiểm tra mức oxy thường xuyên: Sử dụng máy đo oxy xung tại nhà để theo dõi hiệu quả của các biện pháp trên.
Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm nồng độ oxy trong máu
Báo cáo xét nghiệm nồng độ oxy trong máu sẽ bao gồm:
- Tên xét nghiệm hoặc chỉ số được đo.
- Kết quả xét nghiệm của bạn (số hoặc phép đo cụ thể).
- Phạm vi bình thường cho kết quả đo.
- Đánh giá kết quả, bao gồm việc kết quả của bạn có nằm trong giới hạn bình thường không, hoặc nếu bất thường thì cao hay thấp hơn mức bình thường.
Khi kết quả không bình thường
Nếu nồng độ oxy trong máu không nằm trong phạm vi bình thường, điều đó có thể chỉ ra:
- Cơ thể không hấp thụ đủ oxy.
- Không đào thải đủ carbon dioxide.
- Mất cân bằng pH máu, có thể máu của bạn quá axit (toan) hoặc quá kiềm (kiềm hóa).
Xét nghiệm này không phải là phương pháp chẩn đoán cụ thể mà chỉ cung cấp dữ liệu ban đầu. Bác sĩ sẽ yêu cầu các xét nghiệm bổ sung để xác định nguyên nhân và đưa ra chẩn đoán.
Nồng độ oxy trong máu bình thường
Đo bằng máy đo oxy xung (SpO2):
- Đối với người khỏe mạnh: 95% đến 100%.
- Nếu bạn mắc bệnh phổi (như COPD hoặc viêm phổi) hoặc sống ở vùng núi cao, mức SpO2 bình thường của bạn có thể thấp hơn, tùy theo chỉ định của bác sĩ.
Đo bằng xét nghiệm khí máu động mạch (PaO2): Mức bình thường: 75–100 mmHg.
Sai số của máy đo oxy xung: Máy đo oxy xung có sai số 2%–4%, nghĩa là kết quả có thể cao hơn hoặc thấp hơn thực tế. Vì vậy, để đảm bảo độ chính xác, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp xét nghiệm máu (ABG).
Lưu ý quan trọng:
- Nếu bạn không có tình trạng bệnh lý tiềm ẩn, không cần theo dõi mức oxy trong máu thường xuyên.
- Máy đo oxy xung tại nhà chỉ nên dùng hỗ trợ trong các tình huống cụ thể, nhưng không thể thay thế xét nghiệm khí máu động mạch để đo chính xác mức oxy.
- Khi xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hoặc khó thở kéo dài, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức hoặc đến cơ sở y tế gần nhất.
